Het is vandaag de dag dat Nederland weer naar de stembus gaat en velen vinden de keuze dit keer lastiger dan ooit. Mijn cliënt vertelt me over keuzes. Niet zozeer in de politiek maar in zijn leven. Keuzes waar hij geen invloed op heeft gehad en die wel grote impact hadden. Zijn ouders en de school bepaalden bijvoorbeeld destijds dat hij naar het VWO moest. Een schooltype dat helemaal niet bij hem paste en na 4 jaar maakte hij zelf de keuze om te switchen naar de MTS. Daar voelde hij zich op z’n plek en moeiteloos stroomde hij door naar de HTS en leerde met plezier.
In onze jonge jaren hebben we meestal geen invloed op de keuzes die door volwassenen voor ons worden gemaakt. In meer of mindere mate hebben we ons te voegen. We krijgen te maken met ervaringen van onze ouders en opvoeders, hun geloof en overtuigingen, hun mogelijkheden en onmogelijkheden. Op basis daarvan maken ze een keuze voor de kinderen.
Ik vraag hem naar een situatie waarin hij bewust last heeft ervaren van de keuze die hij niet zelf kon maken en hoe oud hij toen was. Het antwoord is er meteen: 30 jaar. Het moment dat hij de verantwoordelijkheid kreeg voor het familiebedrijf. Een mooi bedrijf waarin hij veel heeft geleerd en is gegroeid. Nu, vele jaren later, kan hij ook goed voelen hoe zwaar de verantwoordelijkheid op hem drukte. Het bedrijf is inmiddels verkocht en hij is bezig te onderzoeken in welke richting hij zijn loopbaan voort gaat zetten. Hij weet goed wat hij kan én waar zijn hart ligt en waar hij blij van wordt. Hij heeft gereageerd op een vacature waarin dit alles verenigd is. Hoe mooi is dat?
We praten verder over keuzes en zijn eigen ervaringen en overtuigingen die daar een rol in hebben gespeeld en nog spelen. Mag hij voor zichzelf kiezen? Wie is hij en wat wil in hem geleefd worden, in plaats van wat MOET er gedaan worden? Wat wil de buitenwereld van hem of wat denkt hij dat de buitenwereld van hem wil? En hoeveel stem krijgt zijn binnenwereld?
Het is wat hij noemt zijn ‘sociaal wenselijke deel’, dat hem in de weg kan staan om een werkelijk vrije keuze te maken. Het deel waar hij veel meer naar zou willen luisteren, noemt hij ‘de keuze van mijn hart’. We gaan er met een opstelling naar kijken.
Hij legt een vloeranker voor zichzelf neer en daar tegenover, zo’n twee meter uit elkaar, de twee delen die hij gaat onderzoeken.
Vanaf zijn plek gezien ligt het sociaal wenselijke links en de keuze van zijn hart rechts. Als hij op het anker van zichzelf gaat staan en zijn ogen sluit, ervaart hij instabiliteit en zoekt hij zijn evenwicht. Als ik hem uitnodig om juist de instabiliteit er te laten zijn en deze verder te onderzoeken, beweegt zijn lichaam als vanzelf naar achteren. Een klein stukje maar, dan komt hij met zijn rug tegen een kast te staan. Met de steun die hij daardoor ervaart, ontspant zijn lijf direct. Die steun is iets dat hij is zijn leven heeft moeten ontberen. Nu kan hij heel bewust voelen wat het letterlijk in zijn lijf doet als hij dat wél heeft.
Zo bewust voelen wat er had kunnen zijn, maar niet is geweest, is fijn en uiterst pijnlijk tegelijk. Nu zijn lijf ontspant, is hij zich bewust van wat hij al die jaren opgehouden heeft. Het pijnlijke van het ontbreken van steun is voor een kind veel te groot om te voelen. Onbewust wordt dat gevoel onderdrukt en wordt het overlevingsmechanisme sterk. Nu, als volwassene, is het wél mogelijk om die pijn te voelen en met empathie naar dat kindsdeel te kijken dat zo hard heeft gewerkt en zo zijn best gedaan heeft.
Tijd om het sociaal wenselijke deel te onderzoeken. Op deze plek leunt zijn rechterheup tegen een tafel. Als ik hem vraag die steun even los te laten, voelt hij een grote aantrekkingskracht achter zich en zijn lijf neigt die kant op.
Ik leg een vloeranker achter hem, dat staat voor zijn ouders en zijn geschiedenis. Je zou het ook ‘de buitenwereld’ kunnen noemen. Ik vraag hem hier naartoe om te draaien. In zijn innerlijk beeld ziet hij nu zijn ouders op die plek en in zijn lijf voelt hij iets dat hij ‘berusting’ noemt. We doen proceswerk en ik geef hem helende zinnen om uit te spreken naar zijn ouders. In grote lijnen komt het neer op het volgende: ‘Lieve papa en mama, dankjulliewel voor het leven en alles wat ik van jullie heb kunnen meenemen. En ik heb het ook zo vaak alleen moeten uitzoeken. Waar waren jullie toen ik jullie zo nodig had? Ik heb jullie steun zo gemist. Ik zag jullie pijn, verdriet en onmacht en ik heb zo mijn best gedaan jullie te redden en te steunen. Ik deed het uit liefde, maar het was veel te groot voor mij. Het heeft me sterk gemaakt, en ik heb er ook een hoge prijs voor betaald. Het is nu aan mij om bij jullie te laten wat bij jullie hoort en alleen mee te nemen wat van mij is, wat bij me past en wat me dient’.
De woorden resoneren in zijn lijf. Hij voelt dat het waar is wat heeft gezegd en op mijn uitnodiging maakt hij een kleine buiging voor zijn ouders en de geschiedenis. Als hij weer omhoogkomt, voelt hij zich sterk en stevig. Als hij terugdraait en vanaf deze plek kijkt naar zichzelf, voelt hij de warmte en steun van zijn ouders in zijn rug.
Er is nog een plek om te onderzoeken: de keuze van zijn hart. Als hij op dit anker gaat staan, kijkt hij meteen achter zich. ‘Waar is mijn steun aan deze kant’, vraagt hij.We brengen ook hier een extra vloeranker in, nu voor zijn eigen stem, ‘zijn binnenwereld’. Die binnenwereld heeft grote aantrekkingskracht en voelt warm. Als hij zich er naartoe omdraait, voelt dat goed. ‘Ik sta!’, zegt hij met krachtige stem. Als hij weer terugdraait en vanaf deze positie naar zichzelf kijkt, ervaart hij aan zijn rechterkant de steun van het ‘sociaal wenselijke’. Opvallend dat hetgeen hij als belemmering beschouwde, nu een steun blijkt te zijn.
Met alle ervaringen die hij in dit proces heeft opgedaan, stapt hij tot slot opnieuw op zijn eigen plek. Alle ankers liggen in de opstelling nog op dezelfde plek ten opzichte van elkaar. Toch is er veel veranderd. Hij staat stabiel en stevig en heeft de steun van de kast niet meer nodig. Vóór hem ligt een keuze die aan hem is om te maken. Het een is niet beter dan het andere. Er is geen goed of fout. Het is afhankelijk van de situatie of hij kiest voor sociaal wenselijk of voor zijn hart. Het verschil met de startsituatie is dat hij voelt dat hij een keuze heeft en deze in meer vrijheid kan maken. Een meer evenwichtige keuze, zoals hij zegt. En in sommige gevallen hoeft hij niet eens een keuze te maken, maar versterken de twee elkaar.
Na deze sessie en dit verhelderde proces, gaat hij op weg om in het stemhokje zijn keuze te maken. Het wordt geen strategische stem, zoals hij eerder nog heeft overwogen, maar hij gaat stemmen op de partij die hij met zijn hart ondersteunt. Welke dat is vertelt hij me niet. Dat gaat me ook niets aan.
Ook ik stap op de fiets om mijn keuze te gaan maken. En geïnspireerd door het werk van deze man, laat ook ik mijn optie voor strategisch stemmen varen en kies met mijn hart.
